Οι επικρατέστερες κοσμογονικές θεωρίες για τη δημιουργία του πλανήτη μας συνοψίζονται σε δύο κεντρικές υποθέσεις. Σύμφωνα με την πρώτη, το ηλιακό σύστημα δημιουργήθηκε από ένα εκτεταμένο κοσμικό νέφος από σκόνη και αέρια. Στο κέντρο του στροβιλιζόμενου αυτού νεφελώματος δημιουργήθηκε αρχικά ο Ήλιος ενώ το υπόλειμμα του νεφελώματος τον περιέβαλε με τη μορφή γιγάντιου δίσκου που προοδευτικά διευθετήθηκε σε επιμέρους δακτυλίους. Το υλικό των δακτυλίων συμπυκνώθηκε δημιουργώντας τους πλανήτες. Οι παραπάνω διαδικασίες έγιναν σε συνθήκες σχετικά χαμηλών θερμοκρασιών έτσι ώστε η Γη να είναι αρχικά ένα ψυχρό, στερεό κατά βάση σώμα. Θερμοπυρηνικές αντιδράσεις παρήγαγαν την ενέργεια για την τεράστια αύξηση της θερμοκρασίας που "άναψε" τελικά τον Ήλιο, ενώ τα παγιδευμένα ραδιενεργά στοιχεία στο εσωτερικό της Γης διασπάστηκαν προκαλώντας τη θέρμανσή της.
Σύμφωνα με τη δεύτερη υπόθεση, ένα μεγάλο αστέρι πέρασε κοντά από τον Ήλιο και απέσπασε υλικό με τη μορφή πυρακτωμένων βραχιόνων. Το υλικό αυτό αποκόπηκε σε μάζες που αποτέλεσαν τους πλανήτες.
Μέσω δεδομένων γεωλογικών μελετών (μέθοδοι ραδιοχρονολόγησης πετρωμάτων), η ηλικία σχηματισμού της Γης εκτιμάται κάπου ανάμεσα στα 4 με 5 δισεκατομμύρια χρόνια.
Από τη στιγμή της δημιουργίας του το γήινο ανάγλυφο συνεχώς εξελίσσεται. Το 1620 ο Άγγλος Φράνσις Μπέικον διατυπώνει τη θεωρία της μετατόπισης των ηπείρων: οι ήπειροι μετακινούνται αργά στην επιφάνεια της Γης, απομακρύνονται η μία από την άλλη και ίσως επανενώνονται με διαφορετική διάταξη. Το 1912 οι εργασίες του Γερμανού γεωλόγου Alfred Wegener επαναφέρουν τις ιδέες του Μπέικον στο επιστημονικό προσκήνιο. Βασικό επιχείρημα του Wegener για τη μετακίνηση των ηπείρων αποτελεί η μορφολογική συμπληρωματικότητα των ηπείρων στις δύο άκρες του Ατλαντικού ωκεανού (εικ. 1, 2).
Εικόνα 1. Πριν από 200-250 εκατομμύρια χρόνια περίπου όλες οι σημερινές ήπειροι ήταν ενωμένες σχηματίζοντας την Παγγαία. Στο πέρασμα του χρόνου χωρίστηκαν, αρχικά στη Λαυρασία και στην Γκοντβάνα και στη συνέχεια στις σημερινές ηπείρους.
Πέρασαν όμως αρκετά χρόνια μέχρι να κατανοήσουμε σε βάθος, χάρη στις προόδους της γεωφυσικής, τους κανόνες και τις συνέπειες αυτού που σήμερα ονομάζεται θεωρία των τεκτονικών πλακών. Μόνο το 1968 οι γεωλόγοι αποδέχτηκαν τις βασικές αρχές της μετακίνησης των τεκτονικών πλακών. Οι τεκτονικές πλάκες αποτελούνται από το σύνολο του φλοιού, ηπειρωτικού ή ωκεάνιου, και από ένα μέρος του μανδύα και μπορεί να περιλαμβάνουν μια ήπειρο, έναν ωκεανό ή και τα δύο ταυτόχρονα. Η μετακίνηση των τεκτονικών πλακών προκαλεί σεισμικά και ηφαιστειακά φαινόμενα. Στις μέρες μας διακρίνουμε έξι μεγάλες τεκτονικές πλάκες: την Aφρικανική, την Αμερικανική, την Ανταρκτική, την Ευρασιατική, την Ινδική και την πλάκα του Ειρηνικού.
Εικόνα 2. Η εύρεση απολιθωμάτων οργανισμών του ίδιου είδους σε συγκεκριμένες περιοχές διαφορετικών ηπείρων αποτελεί ένδειξη για την ύπαρξη στο παρελθόν μιας συνεχούς ηπείρου, της Παγγαίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου