Η ζωή μετά την απόλυση

Oταν με κάλεσε ο προϊστάμενός μου για να μου ανακοινώσει ότι απολύομαι, ο εργασιακός κόσμος μου κατέρρευσε. Μετά από λίγο είδα όμως τον πραγματικό κόσμο.

Στις 23 Μαΐου του 2008 έπρεπε να δουλεύω εκτός, σε έναν πελάτη στη Μεταμόρφωση. Ο προϊστάμενός μου, όμως, με πήρε τηλέφωνο και μου είπε ότι με θέλει στο γραφείο. «Ακούγεται σημαντικό» του είπα προσπαθώντας να αστειευτώ. «Καλά, έλα και θα δούμε» μου είπε σοβαρά.

Κατόπιν εορτής καταλαβαίνω ότι υπήρχαν πολλά σημάδια, τα οποία με προειδοποιούσαν για την απόλυσή μου. Το θέμα είναι ότι εκείνη τη στιγμή δεν μπορείς να τα βάλεις στη σωστή διάστασή τους. Οταν η κοπέλα ή, ακόμα χειρότερα, η γυναίκα σου σε παρατάει για κάποιον άλλο, βλέπεις ξαφνικά όλα τα στοιχεία, τα οποία δεν μπόρεσες να δεις όταν ήσουν χωμένος στα λασπωμένα χαρακώματα της σχέσης σου. Πήγε πράγματι να δει το Sex and the City 12 φορές ή μερικές από αυτές έκανε ιδιαίτερα με τον Δημήτρη;

Το ίδιο συμβαίνει και με την απόλυση: αναρωτιέσαι πότε οι συνάδελφοί σου ή οι ανώτεροί σου ξεκίνησαν να σχεδιάζουν την καθημερινότητά σου χωρίς εσένα. Θυμάμαι ότι η λεπτομερής αναφορά που είχα στείλει για το λογαριασμό ενός πελάτη δεν είχε απαντηθεί. Ηξεραν ότι δεν θα είμαι στην εταιρεία όταν αναλάμβανε το λογαριασμό του.

Πήγα στο γραφείο του προϊστάμενου και το πρώτο πράγμα που μου είπε ήταν: «Η Παρασκευή είναι η τελευταία σου μέρα. Δυστυχώς, απολύεσαι». Μου είπε πολλά άλλα πράγματα, αλλά ο κόσμος είχε γίνει ξαφνικά ταινία, την ώρα που μπαίνει αυτό το ωραίο slow motion εφέ και η κάμερα κάνει ένα πανοραμικό πριν επιστρέψει στη δράση. Νομίζω ότι στο Μάτριξ το έκαναν πρώτη φορά. Τώρα γίνεται κυρίως σε γυαλιστερές τσόντες. Μου θύμιζε πάντοτε υποθαλάσσιο κόσμο κι ένα μέρος του εγκεφάλου μου είχε ήδη αρχίσει να βυθίζεται στα βαθύτερα, ανήλιαγα σημεία του: εγώ, να σηκώνω ένα τηλέφωνο σε ένα γκρίζο call center κυνηγώντας οφειλέτες ή να κάνω το σερβιτόρο σε εξοχική ταβέρνα στη Δροσιά ή τη Σταμάτα. Χωρίς ασφάλεια. Χωρίς χρήματα. Κάποιο άλλο τμήμα του εγκεφάλου μου, όμως, μου έλεγε: «Αυτό μπορεί να είναι και καλό... Θα μπορούσα ίσως να κάνω ένα διάλειμμα. Θα μπορούσα να πάω στη Σίβυλλα στο Λονδίνο ή να επισκεφτώ επιτέλους το Αγιον Ορος να δω γιατί γίνεται όλο το πανηγύρι με αυτό το μέρος. Θα μπορούσα να πάω στη Βραζιλία».
«Φώτη;»
«Ναι;»
«Σε ρώτησα αν έχεις κάποια απορία. Ξέρω ότι είναι δύσκολη περίοδος αυτή» μου λέει ο προϊστάμενός μου, που όσο κι αν έχω προσπαθήσει, δεν μπόρεσα να αντιπαθήσω.
«Δύσκολη περίοδος, ναι» λέω σαν μαθητής γυμνασίου που τον έπιασαν να ονειροπολεί.

Πήγα σπίτι και το είπα στο γιο μου, που δουλεύει part-time στο καθαριστήριο της γειτονιάς.
«Πώς αισθάνεσαι;» με ρώτησε.
«Δεν αισθάνομαι και πολύ άσχημα. Μπορεί να μην ψάξω για δουλειά για λίγο».
«Υπάρχουν πολλοί που έρχονται στο μαγαζί και λένε ότι τους απέλυσαν. Οι περισσότεροι μοιάζουν με σένα. Είναι σχεδόν ανακουφισμένοι».
Τον πιστεύω. Δεν έχει νόημα να προσποιείσαι μπροστά στον καθαριστή σου. Ξέρει τι έχεις στις τσέπες σου. Βλέπει τους λεκέδες σου.

Μπορούσα να τους καταλάβω όλους αυτούς που έχασαν τη δουλειά τους. Σε έναν λογικότερο κόσμο, θα μπορούσαμε όλοι να έχουμε μία «σιέστα μέσης ηλικίας», ένα μικρό διάλειμμα από τον αμείλικτο επαγγελματικό ήλιο, και μετά θα πηγαίναμε για δουλειά για άλλες δύο δεκαετίες. Γιατί μόνο οι καθηγητές πανεπιστημίων να παίρνουν εξάμηνες πληρωμένες άδειες;

Πάντως, εγώ ήμουν έτοιμος για τη δικιά μου, ακόμα κι αν δεν ήταν δική μου επιλογή. Θα ξόδευα 6 μήνες για να ηρεμήσω και να κάνω τα χόμπι μου. Θα είχα την αποζημίωσή μου, καθώς και μερικές συνεργασίες που θα μου έδιναν ένα μικρό εισόδημα. Η γυναίκα μου δεν είχε απολυθεί, ευτυχώς. Τι θα μπορούσε να πάει στραβά;

Δώσε στον εαυτό σου χρόνο να πενθήσει
Αυτό είχε πει η Carla Goldstein σε μία εκπομπή που είχα παρακολουθήσει. Μετά από μια σειρά αλλαγής καριέρας που έκανε, από δικηγορία μέχρι πολιτική, τώρα δουλεύει για το Omega Institute στο Rhinebeck της Νέας Υόρκης. Το Omega προσφέρει σεμινάρια για ανθρώπους που θέλουν να κάνουν εμπνευσμένες (και όχι αναγκαστικές) αλλαγές στη ζωή τους.

«Το πένθος για την απώλεια της εργασίας σου δεν σημαίνει ότι πρέπει να παραλύσεις, αλλά αν δεν το διαχειριστείς, απλώς το θάβεις. Κάπου θα σου βγει» είχε πει η Goldstein. «Τα γερά φυτά βγαίνουν μέσα από την κοπριά. Πρώτα, όμως, πρέπει να κάτσουν μέσα της και να μεγαλώσουν».

Τον πρώτο καιρό, λοιπόν, όταν ο κόσμος με ρωτούσε τι κάνω, αντί να γκρινιάζω, τους έλεγα ότι ωριμάζω. Ακουγόταν καλύτερο. Αν ξυπνούσες κάθε πρωί κι έπαιρνες ένα σεντούκι γεμάτο βιβλία στην πλάτη σου και το κρατούσες εκεί όλη μέρα, μετά από λίγους μήνες θα έπαυες να το αντιλαμβάνεσαι σαν ένα τεράστιο βάρος που σε ενοχλεί και καταστρέφει το σώμα σου. Θα το έχεις συνηθίσει. Ετσι είναι οι δουλειές για πολλούς: τις αντέχουμε, γιατί αγνοούμε αυτά που μας στερούν.

Ασε κάτω το σεντούκι και πήγαινε κάπου που να έχει ησυχία και να μπορείς να ακούσεις τον εαυτό σου να σκέφτεται. Ασε τη φύση να επαναφορτίσει τις μπαταρίες σου, πριν ανοίξεις τις αγγελίες και τον κατάλογο με τα contacts σου. Ακολούθησε τα βήματα που σου αναλύω παρακάτω.

Δούλεψε το όχημά σου
Εκτός κι αν μοιάζεις με τον άντρα του εξωφύλλου του περιοδικού που κρατάς, ξεκίνα να γυμνάζεσαι μέχρι να τον πλησιάσεις. Ξέρεις τι κάνει κακό στην υγεία σου; Η δουλειά. Συχνά σε αφήνει πολύ κουρασμένο για να κάνεις οτιδήποτε παραπάνω από το μίνιμουμ της γυμναστικής.

Η ανεργία, από την άλλη, κάνει πολύ καλό στο σώμα σου. Απολύθηκα το καλοκαίρι και ξεκίνησα κατευθείαν κολύμπι, σχεδόν κάθε μέρα. Εγινα πολύ καλός. Η γυναικομαστία μου εξαφανίστηκε κι αντικαταστάθηκε από σφιχτούς θωρακικούς μυς της μέσης ηλικίας. Κοιτούσα τα στήθη αντρών που δούλευαν ακόμη και τους λυπόμουν - κι αυτούς, και τα βυζιά τους.

Ο σκύλος μου, ο Αζόρ, με συντρόφευε στο τρέξιμο και σύντομα έχασε τα έξτρα κιλά του κι έγινε τόσο όμορφος και υγιής, που του άλλαξα όνομα σε Τρικεράτωψ, για να τονίσω την αντοχή του. Του έμαθα το καινούργιο όνομά του. Τέτοια πράγματα μπορείς να καταφέρεις αν δεν έχεις ένα δυνάστη από πάνω σου να σε πρήζει για την τριμηνιαία αναφορά. Μπορείς, δηλαδή, να αλλάξεις το όνομα του σκύλου σου.

Πες όχι (με φειδώ)
Οι δουλειές μοιάζουν λίγο με τις γυναίκες: αν είσαι λίγο δύσκολος, συχνά γίνεσαι πιο ελκυστικός. Η απελπισία διώχνει τους επίδοξους μνηστήρες. Ημουν αρκετά τυχερός, έτσι ώστε να με πλησιάσουν κατευθείαν άνθρωποι από άλλες εταιρείες. Τους είπα ότι δεν ήθελα να δουλέψω για τους επόμενους 4 μήνες - αν μπορούσα να το αποφύγω. Με κοιτούσαν σαν να ήμουν ο πιο συναρπαστικός άνθρωπος που είχαν γνωρίσει εδώ και πολύ καιρό. Ολα αυτά την πιο δύσκολη περίοδο της πρόσφατης ιστορίας για να ψάξεις για δουλειά.

Μπορεί να είναι πολύ ριψοκίνδυνο για σένα, αλλά μπορείς απλώς να δείξεις ότι είσαι κύριος του εαυτού σου, της κατάστασης και του προγράμματός σου. Ετσι θα δείξεις πόσο δυνατός είσαι στους ανθρώπους που θέλουν να πάρουν τον έλεγχο του ωραρίου σου. Αν είσαι πειστικά επιλεκτικός για το ποια δουλειά θα διαλέξεις, οι εργοδότες θα αρχίσουν να ελπίζουν ότι θα διαλέξεις αυτούς. Είναι η ανθρώπινη φύση.

Κάνε κάτι μεγάλο
Αρχισα να σχεδιάζω ένα ταξίδι στη Νότια Αφρική για τα Χριστούγεννα. Μπορεί να σταματήσω και στο Κάιρο για λίγες ημέρες πηγαίνοντας ή γυρίζοντας. Πότε άλλοτε θα μπορέσω να το κάνω αυτό; Μόλις πιάσω την καινούργια μου δουλειά θα μαστιγώνω πάλι το Excel, οπότε δεν θα μπορώ να κάνω μεγάλα ταξίδια για λίγο.

«Ηταν η καλύτερη περίοδος της ζωής μου» μου λέει ο φίλος μου ο Βαγγέλης, προγραμματιστής που παραιτήθηκε από την Ασπίς Πρόνοια λίγο προτού κλείσει. «Εκανα ένα διάλειμμα και πήρα το σκάφος ενός φίλου μου και γύρισα το Αιγαίο για ένα δίμηνο. Πέρασα φανταστικά και μου έκανε καλό που έπρεπε να περιορίσω το μπάτζετ μου. Φαίνεται ότι ήμουν ευτυχισμένος ζώντας με πολύ λιγότερα απ� όσα είχα συνηθίσει».

Οταν του τελείωσαν τα χρήματα, βρήκε δουλειά σε μία πολύ μικρότερη εταιρεία. «Δεν έχω μετανιώσει, έχω πολλές καινούργιες εμπειρίες και είμαι πολύ πιο υγιής». Οπως λέει ένας φίλος του πατέρα μου: «Ξέρεις πώς είναι αυτά τα πράγματα: είσαι 21, 22, όλος ο κόσμος είναι στα πόδια σου. Παίρνεις μερικές αποφάσεις και ξαφνικά έχεις γίνει 70, ήσουν λογιστής για 45 χρόνια και η ασπρομαλλούσα γιαγιούλα δίπλα σου, που δεν την αναγνωρίζεις, έχει φάει μαζί σου 50.000 γεύματα».

Μία απόλυση που δεν την περίμενες τραβάει το χειρόφρενο σε αυτήν την ξέφρενη πορεία.

Ευχαρίστησε το τυχερό σου αστέρι
Πήγα στο παλιό μου γραφείο πριν από λίγες ημέρες, για να πάρω την αποζημίωση, να υπογράψω κάποια τελευταία χαρτιά και να κάνω μερικές υποδείξεις στον άνθρωπο που επιφορτίστηκε με τα δικά μου καθήκοντα (σαν να μην του έφταναν αυτά που είχε). Λυπήθηκα τους ανθρώπους που ήταν εκεί. Το δέρμα τους ήταν κίτρινο και φαίνονταν δυστυχισμένοι. Εγώ ήμουν ηλιοκαμένος και ήρεμος από το κολύμπι. Πήρα την επιταγή μου και λίγα χαρτιά. Ο Τρικεράτωψ (πρώην Αζόρ) πήρε τη δική του αποζημίωση, ένα μπισκοτάκι από τη ρεσεψιονίστ.

Εξω, στο δρόμο, ήταν δύσκολο να μην αισθανθώ ελεύθερος. Σαν να αποφυλακιζόμουν. Είχα λίγα χρήματα στην τσέπη και ο ήλιος έλαμπε. Ολα τα ασήμαντα προβλήματα της εταιρείας ήταν κάποιου άλλου πρόβλημα. Είχα να πάω για τρέξιμο με τον Τρικεράτοπα. Αν τελείωνα νωρίς, θα πήγαινα και σινεμά, αφού είχα κάνει πριν μία γκουρμεδιά για μεσημέρι. Γιατί μπορώ. Εχω αρχίσει να ανακαλύπτω πόσο πολλές ώρες έχει ξαφνικά η μέρα.