Η κτηνοτροφία του μέλλοντος;Δημιουργήθηκε το πρώτο κρέας εργαστηρίου.

Ακούγεται σαν ιδέα τρελού επιστήμονα, αλλά ορισμένοι ερευνητές ανά τον κόσμο προσπαθούν να δημιουργήσουν κομματάκια κρέας στο εργαστήριο, χωρίς την ανάγκη εκτροφής και σφαγής ενός ζώου. Ολλανδοί επιστήμονες ήδη κατάφεραν να παράγουν το πρώτο εργαστηριακό χοιρινό και τώρα θέλουν να το βελτιώσουν, με την ελπίδα ότι κάποια μέρα οι καταναλωτές θα θέλουν να το φάνε. Η όλη προσπάθεια στηρίζεται από την ολλανδική κυβέρνηση και από μια εταιρία που παράγει σάλτσες και έρχεται μετά από τη δημιουργία τεχνητού κρέατος ψαριού από μυϊκά κύτταρα ψαριού.

Προς το παρόν, κανείς δεν έχει γευθεί εργαστηριακό κρέας, αλλά οι ερευνητές ευελπιστούν ότι το τεχνητό κρέας θα μπορεί να διατεθεί προς πώληση στην αγορά σε περίπου μια πενταετία από σήμερα. Διάφορες οργανώσεις φυτοφάγων και προστασίας των δικαιωμάτων των ζώων δήλωσαν την ικανοποίησή τους για την εξέλιξη, δηλώνοντας ότι δεν έχουν «καμία ηθική αντίρρηση», εφόσον το κρέας δεν προέρχεται από νεκρό ζώο και τόνισαν ότι πρέπει να διασφαλιστεί ότι το κρέας όντως δεν προέρχεται από ζώο που προηγουμένως είχε σφαγιαστεί.

Ο τελικός στόχος των ερευνητών είναι να παραχθούν μπριζόλες ή χάμπουργκερ εργαστηρίου, μια εξέλιξη που, όπως υποστηρίζουν, θα απαλλάξει την ανθρωπότητα από το πολλαπλό βάρος της εκτεταμένης κτηνοτροφίας και της βιομηχανικής εκτροφής ζώων (με συνέπειες για το περιβάλλον, την ευημερία των ζώων, την υγεία των ανθρώπων κ.α.), ενώ παράλληλα ευελπιστούν ότι το εργαστηριακό κρέας θα βοηθήσει στη διατροφή των πεινασμένων του πλανήτη.

Όμως τα απίθανα αυτά σχέδια ανοίγουν νέες απρόσμενες δυνατότητες, που κάποτε θεωρούνταν ότι ανήκαν καθαρά στο πεδίο της επιστημονικής φαντασίας, ενώ φυσικά εγείρονται άλλα τεράστια ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο στο μέλλον μπορεί να ανακύψουν άλλα πολύ σοβαρότερα προβλήματα, από αυτά που υποτίθεται ότι οι σημερινές έρευνες για το τεχνητό κρέας προσδοκούν να επιλύσουν.

Τα τελευταία χρόνια οι βιοτεχνολόγοι έχουν καταφέρει να αναδημιουργήσουν στα εργαστήρια νεύρα, καρδιά και άλλους οργανικούς ιστούς. Το τελευταίο επίτευγμα ήταν η ανασύσταση πέους λαγού από βλαστοκύτταρα. Αν και κατ' αρχήν αυτές οι έρευνες έχουν ιατρικούς σκοπούς, ο βιοτεχνολόγος Μαρκ Ποστ και οι συνεργάτες του στο πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ στην Ολλανδία, σύμφωνα με το Live Science και τις βρετανικές «Telegraph» και «Sunday Times», υποστηρίζουν ότι μια παρόμοια τεχνολογία μπορεί να αξιοποιηθεί για τη δημιουργία εργαστηριακού κρέατος.

Όπως αναφέρουν, αυτό πρέπει να επιδιωχθεί προκειμένου λιγότερα ζώα να υποφέρουν κατά την εκτροφή και σφαγή τους, να μειωθούν δραστικά οι επικίνδυνες και για τον άνθρωπο ζωονόσοι (π.χ. ασθένεια τρελών αγελάδων, γρίπη χοίρων κ.α.), να απελευθερωθούν για γεωργική καλλιέργεια πολύτιμες εκτάσεις γης που σήμερα καταλαμβάνονται από την κτηνοτροφία (σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, η κτηνοτροφία δεσμεύει το 70% όλης της γεωργικής γης ή το 30% της συνολικής χερσαίας επιφάνειας του πλανήτη μας), καθώς επίσης να μειωθούν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή (τα ζώα εκλύουν το 18% των συνολικών «αερίων του θερμοκηπίου», περισσότερα από όλα μαζί τα αυτοκίνητα της Γης).

Η πιο πολλά υποσχόμενη τεχνική για την παραγωγή εργαστηριακού κρέατος είναι μέσω βλαστοκυττάρων, που έχουν ληφθεί είτε από έμβρυα ζώων, είτε από άλλα δορυφορικά κύτταρα (τα βλαστοκύτταρα, όπως και στον άνθρωπο, μπορούν να μεταμορφωθούν σε άλλα είδη κυττάρων και έτσι να αναδημιουργήσουν έναν ιστό). Τα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα συνήθως τοποθετούνται σε τρισδιάστατους βιοδιασπώμενους συνθετικούς σκελετούς και στη συνέχεια κάνουν τα «μαγικά» τους, αναδημιουργώντας π.χ. ένα μυ ζώου.

Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες έχουν δημιουργήσει μόνο πολύ μικρά κομμάτια σκελετικού χοιρινού μυ (από μπούτι), σε μέγεθος περίπου μισού νυχιού. Ακόμα όμως και αυτά τα μικρά κομμάτια κρέας θα μπορούσαν ήδη να τοποθετηθούν σε σάλτσες ή πίτσες, όπως ανέφεραν ο Ποστ και οι συνεργάτες του σε εργασία τους στο περιοδικό «Trends in Food Science & Technology» (Τάσεις στην Επιστήμη και Τεχνολογία των Τροφίμων).

Οι ερευνητές εξήγαγαν κύτταρα από το μυ ενός ζωντανού χοίρου, τα οποία στη συνέχεια πολλαπλασίασαν και τελικά αναδημιούργησαν στο εργαστήριο νέο μυϊκό χοιρινό ιστό. Η αναδημιουργία όμως μιας τεχνητής μπριζόλας θα απαιτούσε μια πολύ μεγαλύτερης κλίμακας εργαστηριακή παραγωγή, που προς το παρόν δεν είναι εφικτή. Ένα βασικό εμπόδιο που πρέπει να υπερπηδηθεί, είναι να βρεθεί ένας τρόπος για φυσική «άσκηση» του τεχνητού μυ.

Οι εκτιμήσεις είναι ότι αν ποτέ καταστεί εφικτή η εργαστηριακή παραγωγή κρέατος σε μεγάλα μεγέθη και ποσότητες, οι επιστήμονες θα επιλέξουν κατ' αρχήν να δημιουργήσουν κρέας από μοσχάρι, χοιρινό, κοτόπουλο και ψάρι. Φυσικά, ένας συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας (και όχι μόνο) θα μπορούσε να φανταστεί πολύ πιο σκοτεινές προοπτικές.

Οι Ολλανδοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι μπορούν να υπερπηδηθούν οι φόβοι και οι αντιρρήσεις των καταναλωτών για την αγορά εργαστηριακού κρέατος. Αν, για παράδειγμα, όπως είπαν, στο μέλλον τα προϊόντα του φυσικού κρέατος, με βάση μια νέα νομοθεσία, φέρουν πάνω τους την ετικέτα προειδοποίησης «Προσοχή, έχουν σκοτωθεί ζώα γι' αυτό το προϊόν», σταδιακά η νοοτροπία του κοινού θα άλλαζε υπέρ του εργαστηριακού κρέατος. Παραδέχτηκαν πάντως ότι θα χρειαστεί πολύς ακόμα χρόνος μέχρι να παραχθεί ένα προϊόν εργαστηριακού κρέατος που να είναι ανταγωνιστικό με το σημερινό φυσικό κρέας.