Ποιοι είναι οι λόγοι που τα δώρα των Χριστουγέννων μάς κάνουν ευτυχισμένους;

Λίγες μέρες απομένουν πλέον μέχρι τα Χριστούγεννα και οι περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις είναι στολισμένες, ενώ σε πολλές χώρες της γηραιάς ηπείρου το χιόνι, που έπεσε πυκνό τις τελευταίες μέρες, έχει βάλει τις τελευταίες πινελιές στο εορταστικό τοπίο. Παράλληλα, άρχισαν να πυκνώνουν και οι «έφοδοι» των καταναλωτών στα καταστήματα.

Άλλωστε, εν όψει Χριστουγέννων, κορυφώνονται και οι αγορές δώρων, που αποτελούν έθιμο τη χρονική αυτήν περίοδο, σχεδόν σ’ όλες τις δυτικές χώρες. Αυτομάτως, όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα της ιστοσελίδας της Ντόιτσε Βέλε («ΝΒ»), τίθεται και το ερώτημα: Ποιοι είναι οι λόγοι που τα δώρα των εορτών μας κάνουν ευτυχισμένους; Όπως υποστηρίζει ο Γερμανός καθηγητής της κοινωνιολογίας Φρίντριχ Ροστ, η ανταλλαγή δώρων τις γιορτές δημιουργεί σχέσεις απεριόριστης εμπιστοσύνης και έχει ρόλο «ειρηνευτικής αποστολής».

Ο Βερολινέζος επιστήμονας ανέφερε ακόμη πως και φέτος οι Γερμανοί θα πάρουν και θα δώσουν τα δώρα τους, ενώ και αυτήν τη χρονιά θα υπάρξει συνωστισμός στα πολυκαταστήματα, όπου - παρά την παγκόσμια οικονομική κρίση - ο τζίρος θα διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα. Μάλιστα, όπως πρόσθεσε ο δημοσιογράφος Κρίστοφ Ρίχτερ, «η Γερμανία βρίσκεται σε κατάσταση καταναλωτικής μέθης» και τόνισε ότι «στο Βερολίνο, το κλίμα στην αγορά θυμίζει αρένα».

Ένδειξη των ανθρώπινων σχέσεων

Σ’ ένα από τα μεγάλα πολυκαταστήματα της γερμανικής πρωτεύουσας ο Φρίντριχ Ροστ παρακολουθεί τη συμπεριφορά των καταναλωτών, το «μαζικό όργιο των δώρων», όπως το χαρακτήρισε. Πλην όμως, Χριστούγεννα χωρίς δώρα δεν γίνεται. «Κι αυτό επειδή - όπως είπε - η ανταλλαγή δώρων συνιστά μια έκφανση της εκτίμησης, της αξίας, την οποία κατά κανόνα δεν μπορεί κάποιος να αγοράσει στα καταστήματα».

Πρόσθεσε ακόμη πως «υπάρχουν δώρα που πετυχαίνουν το στόχο τους, αλλά και αποτυχημένα δώρα. Στην περίπτωση αυτή η απογοήτευση είναι μεγάλη. Αλλά τα δώρα που παίρνει η δίνει κάποιος συνιστούν ένδειξη της σχέσης που έχουν οι άνθρωποι μεταξύ τους. Για εμάς, τους κοινωνιολόγους, είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό το πλέγμα. Δηλαδή, ποιος δωρίζει τι και σε ποιον».

Ο Γερμανός επιστήμονας εκτιμά ότι «τα δώρα κάνουν τους ανθρώπους ευτυχισμένους. Όχι μόνο εκείνους που τα δέχονται αλλά και εκείνους που τα δίνουν». Πρόσθεσε δε πως όταν «δωρίζει κάποιος, περιορίζει έτσι την επιθετικότητά του».

Σύμφωνα με τον Φρίντριχ Ροστ, η ανταλλαγή δώρων συνιστά μια μοναδική στο είδος της έκφραση κοινωνικού πράττειν, το οποίο δημιουργεί σχέσεις απεριόριστης εμπιστοσύνης. «Είναι μια διαδικασία, όπου λαμβάνεται υπόψη ο άλλος. Λαμβάνονται υπόψη οι προτιμήσεις και οι ανάγκες του. Δεν πρόκειται για κάποια ενέργεια με εγωιστικά κίνητρα, αλλά στο επίκεντρο είναι ο άλλος», υποστήριξε ο καθηγητής Ροστ.

Σύναψη ειρήνης και συμμαχιών

Ακόμη πιο σημαντικός είναι ο ρόλος των χριστουγεννιάτικων δώρων, κυρίως, για τη συνοχή της οικογένειας. «Η ανταλλαγή δώρων με φόντο το χριστουγεννιάτικο δέντρο συνιστά μια μοναδική ευκαιρία για τη συμφιλίωση μελών της οικογένειας που έχουν συγκρουστεί», είπε ο κ. Ροστ και πρόσθεσε πως «υπό την έννοια αυτή, τα δώρα αναλαμβάνουν ρόλο ειρηνευτικής αποστολής».

Μέχρι σήμερα, ωστόσο, ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για τις ρίζες του χριστουγεννιάτικου αυτού εθίμου. Πρόκειται για ένα θέμα στο οποίο η επιστήμη δεν έδωσε τη δέουσα σημασία, μολονότι στη διαδικασία της ανταλλαγής δώρων εντοπίζουμε κώδικες, χειρονομίες, πολιτισμικές διαστάσεις, ακόμη και πολιτισμικές παρεξηγήσεις.

Σύμφωνα, μάλιστα, με την εκτίμηση του Γερμανού κοινωνιολόγου, «υπό την έννοια αυτή, θεωρούμε την ανταλλαγή δώρων ως μία σύνθετη δραστηριότητα, με ρίζες στο παρελθόν και έντονα ανθρωπολογικά στοιχεία, που παραπέμπουν στη διαπίστωση ότι η ανταλλαγή δώρων ήταν ένας τρόπος σύναψης συμμαχιών», εκτιμά ο καθηγητής Ροστ.

Ωστόσο, σε αντίθεση με τους κοινωνιολόγους, μια μερίδα οικονομολόγων, αντιμετωπίζει απαξιωτικά το χριστουγεννιάτικο αυτό έθιμο. Για παράδειγμα, ο Βρετανός οικονομολόγος Ζοέλ Βαλντφόγκελ, χαρακτήρισε την ανταλλαγή δώρων οικονομική παράνοια. Άλλωστε, σύμφωνα με τα πορίσματα έρευνας που πραγματοποίησε, το κόστος των αποτυχημένων δώρων κάθε χρόνο στη Γερμανία αγγίζει τα 70 δισεκατομμύρια ευρώ.